Nieuw album en concertreeks Dudok Quartet brengen Tsjaikovski naar de 21e eeuw

Het Dudok Quartet presenteert zijn nieuwste album Tchaikovsky – String Quartets Vol. 1, dat op 26 april verschijnt bij Rubicon Classics. Het tweede deel verschijnt dit najaar. Het kwartet speelt de muziek ook live tijdens de Dudok Muziekdagen Kampen van 16 tot en met 19 mei.
 

Het Merk Tsjaikovski

“Je hebt de tsaristische Tsjaikovski, de sovjet-Tsjaikovski, de nationalistische en de bourgeois Tsjaikovski, er is de Tsjaikovski van de biografen, de Tsjaikovski van de musicologen, tot een heuse moderne LHBT-Tsjaikovski aan toe; en te midden van deze overweldigende hoeveelheid aan tijdelijke Tsjaikovski’s zit het Dudok Quartet Amsterdam in een repetitieruimte om muzikaal iets oprechts te zeggen. Iets waars.”
 
Dit schrijft de Nederlandse schrijver en filosoof Maxim Februari in een essay dat hij schreef in opdracht van het Dudok Quartet. Een essay om hun verkenning van Tsjaikovski's strijkkwartetten te verlichten en te vergezellen - tijdens concerten gedurende de eerste editie van hun eigen nieuwe festival de Dudok Muziekdagen Kampen (van 16-19 mei), en op hun nieuwste album voor Rubicon Classics dat op 26 april verschijnt (het eerste van twee delen).
 
Tsjaikovski is een cultfiguur wiens genialiteit en kunstenaarschap altijd enigszins zijn overschaduwd door zijn status als celebrity en door de wereldwijde populariteit van 'Het Merk Tsjaikovski', belichaamd in muffe of ingeblikte uitvoeringen van zijn symfonieën, opera's en balletmuziek. Het Dudok Quartet Amsterdam trok erop uit om een nieuwe betekenis te ontdekken in zijn ondergesneeuwde strijkkwartetten, zodat deze in opgefriste versies opnieuw relevant worden voor een 21e-eeuws publiek.
 

Tsjaikovski’s strijkkwartetten

Het eerste strijkkwartet ging in 1871 in première en oogstte direct veel succes bij een groot publiek, vooral vanwege het Andante Cantabile, dat daarna een eigen leven ging leiden. In de jaren na de première ontstond een uitzonderlijk grote vraag naar bladmuziek en waren er uitvoeringen in Berlijn, Boston, Kiev, Londen en Parijs, naast jaarlijkse uitvoeringen in Moskou en Sint-Petersburg.
 
Het tweede strijkkwartet, dat in 1873 ontstond, werd vrijwel in een sessie uitgecomponeerd - 'geen ander stuk is zo eenvoudig en gemakkelijk tot mij gekomen' - maar is desondanks het minst bekend. Het weemoedige eerste deel, een verhalend scherzo, gekweld langzaam deel en de uitbundige finale geven de indruk van kameropera, wat Dudok-cellist David Faber inspireerde om als afsluiting van dit album Lenski's Aria uit Tsjaikovski's opera Jevgeni Onegin te arrangeren voor strijkkwartet. De bladmuziek van dit nieuwe arrangement is gratis te downloaden van de website van het Dudok Quartet Amsterdam.
 

Het Dudok Quartet Amsterdam

De Dudoks zijn altijd op zoek naar de ware aard van de muziek die ze spelen en de wereld die aan de partituren ten grondslag liggen. Na enkele albums waarop innovatief gecureerde programma’s klonken, besloten zij in 2017 om zich daarnaast te richten op individuele componistenportretten. Deze set van Tsjaikovski-albums volgt deze artistieke lijn, na twee albums met strijkkwartetten van
Haydn en een dubbelalbum met muziek van Brahms. Opnieuw verdiepten de Dudoks zich in authentieke speeltechnieken en instrumentale setup. Deze twee albums vormen de eerste complete collectie van Tsjaikovski’s strijkkwartetten gespeeld op onomwonden darmsnaren.
 
De fascinatie voor Tsjaikovski’s muziek voert terug naar hun studie aan de Nederlandse Strijkkwartet bij violist Marc Danel, wiens Quatuor Danel als één van de eerste Europese strijkkwartetten lessen volgde bij de legendarische Borodin en Beethoven kwartetten. Dit is muziek die de oneindige diepten van de menselijke ziel peilt - verdriet en vreugde, wanhoop en hoop, de universele ervaringen die voor iedereen herkenbaar zijn.
 
En dat brengt ons terug bij Februari's essay getiteld Alles verandert en Tsjaikovski verandert mee: net als het publiek van de concertzaal van nu, “moet het kwartet deze tijdelijkheden en eeuwigheden met elkaar verzoenen, het moet gewicht aan de lichtheid verlenen en lichtheid brengen in de zwaarte. En dat allemaal ook nog eens het liefst zonder al te belangrijk te doen. Het is nogal een opdracht.”